Ik ren door de huiskamer heen en weer. Met gespreide armen ga ik langs de televisiekast, de deur naar de gang, om de salontafel heen en bij de bank terug. Bij de eettafel staat mijn rode brandweerauto met grijze ladder. Ik geniet van wat ik pas jaren later kan duiden als vrijheid.
Wat ik hiervoor beschrijf, is mijn eerste herinnering. Het zijn losse flarden die door een tweeënhalf jarige worden onthouden. Een peuter die ervaart dat er meer te koop is dan aan moeders rokken hangen. Het ouderlijk nest als springplank naar de wijde wereld.
Wat ik me nu afvraag, hoe het precies zit met die eerste herinneringen. Op welke leeftijd ontstaan ze? Wat blijft er precies bewaard? En moet dat wat decennia later nog oproepbaar is, indruk hebben gemaakt?
Antwoorden zat. Zoals in het boekje De eerste herinnering van journalist Nico Scheepmaker uit 1988, waarin hij driehonderdvijftig vroegste herinneringen van bekende en onbekende Nederlanders optekent. Hij concludeert dat de gemiddelde leeftijd van de herinneringen 3,5 jaar is en dat het eerst vooral om beelden gaat (vanaf 2 jaar), dan scènes (vanaf 3 jaar) en daarna episodes. Wetenschappers bevestigen dit later.
Maar wacht even, want ook is het geheugen helemaal niet zo betrouwbaar als we vaak denken. Zo is een eerste herinnering in werkelijkheid vaak een later gemaakte reconstructie op basis van foto’s of familieverhalen. Dus of ik ooit door de huiskamer rende en een rode brandweerauto met grijze ladder bezat: ik durf er geen eed op te doen.
Nog gekker is het met mijn zoon, die mij verbaasd aankijkt als ik hem vertel hoe hij als peuter ooit naar vier blokjes staarde, daarna naar mij opkeek en zei: ‘Pappa, dat zijn er twee en twee’. Getalbegrip in ontwikkeling. Het maakte op hem te weinig indruk om te worden onthouden. Op zijn vader des te meer.
